Làm chín sầu riêng bằng máy phát khí ethylene là một trong những nội dung của đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh Xây dựng mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật sản xuất sầu riêng đạt tiêu chuẩn VietGAP tại huyện Cẩm Mỹ. Đề tài do Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp bền vững (huyện Trảng Bom) thực hiện.
* Cách thức “ủ” chín sầu riêng an toàn
Nhóm nghiên cứu đã điều tra hiện trạng sản xuất sầu riêng tại xã Nhân Nghĩa (huyện Cẩm Mỹ), phân tích các mối nguy cơ ảnh hưởng tới vệ sinh an toàn thực phẩm của trái sầu riêng, đồng thời xây dựng mô hình sản xuất sầu riêng đạt tiêu chuẩn VietGAP. Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng đã thí nghiệm việc xử lý chín trái sầu riêng bằng máy phát khí ethylene. Qua 2 mùa thử nghiệm, phương thức làm chín sầu riêng này đã khẳng định được hiệu quả vượt trội so với những cách làm chín khác.
Trên thực tế, các thương lái và nhà vườn thường sử dụng dung dịch HPC-97 HXN và "hoa quả thúc chín tố" để nhúng trái sầu riêng nhằm làm cho sầu riêng nhanh chín. Trong khi đó, hiện nay các loại thuốc thúc chín hoa quả vẫn chưa có trong danh mục thuốc được phép sử dụng của Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn.
ThS.Vũ Mạnh Hà, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp bền vững cho biết: “Chất ethephon có trong dung dịch HPC-97 HXN chính là tác nhân làm cho sầu riêng nhanh chín. Đây là chất thường được dùng để làm chín hoa quả và được nhiều nước trên thế giới cho phép dùng. Tuy nhiên, ngoài ethephon, HPC còn có các chất khác, thậm chí người ta còn pha thêm nhóm thuốc trừ nấm, bệnh để bảo quản trái cây được lâu hơn. Cách làm này gây nên việc tồn dư một lượng thuốc bảo vệ thực vật trong sầu riêng và rõ ràng sẽ có ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe người tiêu dùng”.
Trong đề tài nghiên cứu nêu trên, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm cách làm chín sầu riêng bằng máy phát khí ethylene đồng thời với các cách làm khác như: sử dụng dung dịch HPC-97 HXN, "hoa quả thúc chín tố", để trái chín tự nhiên. Kết quả, sầu riêng được xử lý bằng máy phát khí ethylene chín sau 3-4 ngày, trái tươi xanh và bảo quản được 7-10 ngày. Sầu riêng để tự nhiên chín sau 7 ngày, vỏ không tươi, cơm chín không đều, nhiều trái bị hỏng. Sầu riêng nhúng dung dịch HPC-97HXN chín sau 4 ngày, chất lượng trái giảm từ ngày thứ 6 trở đi. Như vậy, sầu riêng làm chín bằng cách sử dụng máy phát khí ethylene cho kết quả tốt nhất.
ThS.Vũ Mạnh Hà phân tích: “Trong quá trình chín, trái cây sẽ tự phát ra khí ethylene (được gọi là khí ethylene nội sinh). Tuy nhiên, do khí ethylene tỏa không đều hoặc không đủ khiến cho trái cây chín không đều, thậm chí có chỗ bị sượng. Vì vậy, có thể cung cấp khí ethylene ngoại sinh cho trái cây chín nhanh, đẹp hơn mà vẫn an toàn. Khi chạy máy phát khí thì trong phòng kín sẽ có mùi nhẹ, nhưng sau khi phát khoảng 3 giờ là khí bay hết”.
Cũng theo ThS.Vũ Mạnh Hà, để làm chín sầu riêng bằng máy phát khí ethylene, sầu riêng sẽ được đưa vào phòng kín và xử lý phát khí ethylene 2 lần (mỗi lần khoảng 2,5 giờ) trong 2 ngày. Nếu muốn sầu riêng lâu chín để vận chuyển xa thì người sử dụng sẽ điều chỉnh giảm thời gian phát cồn và lưu kho. Việc này tùy vào kinh nghiệm của người sử dụng. Khi xử lý, sầu riêng phải được xếp dàn trải trên các kệ. Kệ chứa phải có khoảng cách để khí ethylene tỏa đều nhằm đảm bảo sầu riêng có thể chín đều.
Hện nay, máy phát khí ethylene trên thị trường có nhiều kích cỡ, phù hợp với các diện tích phòng khác nhau. Do đó, không chỉ các vựa sầu riêng mà các hộ nông dân trồng sầu riêng cũng hoàn toàn có thể đầu tư máy để làm chín sầu riêng nếu tìm được khách hàng trực tiếp.
* Không đủ sầu riêng “ủ” để cung cấp cho bạn hàng
Mỗi mùa, vựa sầu riêng nhà ông Cao Thọ Tráng (ấp Tân Lập, xã Nhân Nghĩa) tiêu thụ khoảng 700-1.000 tấn sầu riêng (có cả sầu riêng của vườn nhà). Năm 2017, dự án nghiên cứu nói trên đã đầu tư 1 máy phát khí ethylene (trị giá 35 triệu đồng) cho hộ ông Tráng. Ông tự đầu tư làm phòng kín với diện tích 4mx4m.
Theo ông Tráng, cứ 2 ngày thì ông “ủ” chín được 1 mẻ sầu riêng với khối lượng 3 tấn. Trung bình, mỗi mùa ông có 100 tấn sầu riêng được làm chín bằng phương pháp “xông” khí ethylene này.
“Sầu riêng làm chín bằng cách xông khí ethylene có nhiều ưu điểm: vỏ tươi xanh; cơm chín đều, ráo; có vị bùi, đậm đà. Tôi ra mẻ nào là bạn hàng lấy hết mẻ đó. Không chỉ bạn hàng, siêu thị họ cũng tìm đến đặt hàng nhưng không có. Tôi định mùa sau sẽ đầu tư máy phát khí lớn hơn để tăng lượng sầu riêng “ủ” theo cách này” - ông Tráng nói.
Mỗi kg sầu riêng làm chín bằng máy phát khí ethylene có giá bán cao hơn 2 ngàn đồng so với cách làm chín thông thường nhưng hầu như không có trái nào bị loại ra. Nguyên liệu tạo khí ethylene dùng để làm chín sầu riêng là cồn công nghiệp. Mỗi mẻ 2,5-3 tấn sầu riêng chỉ cần dùng 1,2 lít cồn (với giá 40 ngàn/lít) là đủ.
Ông Tráng chia sẻ: “Tuy bán giá cao hơn 2 ngàn đồng/kg nhưng thực chất tôi không lời hơn đâu. Vì tiền đầu tư làm phòng ủ sầu riêng “nặng” lắm. Trong phòng phải có máy lạnh giữ ở 260C suốt ngày. Nhưng mừng là sầu riêng ra bao nhiêu bạn hàng cũng lấy hết, khách thì được ăn sầu riêng ngon, an toàn”.
